Giống như bất kỳ công nghệ mới mẻ nào khác, những công nghệ có vẻ sẽ đem lại nhiều ích lợi, công nghệ VR (Thực tại ảo) cũng nên được xem xét kỹ lưỡng ở những khía cạnh khác nhau.Công nghệ VR đang dần trở nên phổ biến với đại chúng – chủ yếu là trong các ngành giải trí, trong trị liệu và giáo dục. Và, tiếc thay, cho cả những mục đích xấu nữa.
Trang tin Aleteia đã thực hiện một cuộc điều nghiên nghiêm túc về các mặt tích cực cũng như tiêu cực của khuynh hướng mới mẻ nhất trong ngành giải trí này.
Tác giả cuốn Appletopia: Media Technology and the Religious Imagination of Steve Jobs, ông Brett Robinson đã phát biểu: “Phần đầu tư của Facebook vào công ty VR Oculus Rift đã giúp cho công nghệ thực tại ảo sớm trở thành một trào lưu mới”. “Cùng với việc cho ra đời các sản phẩm như Google Cardboard, việc tiếp cận với công nghệ VR càng ngày càng trở nên dễ dàng, thậm chí chỉ với một chiếc smartphone”.
Nhiều nghiên cứu đã cảnh báo về các hành vi tiêu cực và phụ thuộc (addictive) có thể có do thời gian sử dụng kính VR quá lâu – đặc biệt trong những trò chơi video, ông Robinson cho biết như thế. “Hãy để tụi trẻ khám phá, nhưng cần đảm bảo để tụi trẻ sử dụng chúng ở mức độ chừng mực”, ông cũng có lời tư vấn cho các bậc phụ huynh thế này:
“Một trong những mất mát lớn lao xảy ra cho thế hệ trẻ, đó là chúng tách rời khỏi môi trường tự nhiên xung quanh. Chúng ngụp lặn trong các đồ công nghệ hiện đại ngay từ khi còn rất nhỏ đến độ thế giới tự nhiên xem ra chẳng hứng thú, hấp dẫn gì cả. Trẻ em cần phải có thời gian dành cho việc khám phá thế giới tự nhiên như nó vốn có – chứ không như cái thể giới đã được số hóa và được trình chiếu ra trên các thứ màn hình. Các em sẽ khó khăn hơn trong việc nắm hiểu ra bản tính, căn tính của bản thân, nếu như các em bị bứng ra khỏi thiên nhiên do chìm ngập trong các loại môi trường giả lập, tượng tượng”.
Tuy nhiên, ông Robinson khẳng định, ông hoàn toàn không có cái nhìn bi quan, và rằng công nghệ kỹ thuật số này với tiềm năng lớn lao, cung cấp cho con người những giải pháp tuyệt vời giúp “bảo lưu ký ức cho quá trình sáng tạo, và tái tạo, phục dựng trong các lĩnh vực văn hóa, nghệ thuật”.
“Giống như thời Phục hưng, các nguồn tài liệu cổ được tái khám phá, được áp dụng trong nghệ thuật, chính trị và văn hóa – giúp tạo nên một cuộc hồi sinh trong phong trào nhân văn Kitô giáo”.
Tương tự, giáo sư Eugene Gan, tác giả của cuốn Infinite Banwidth: Encountering Christ in the Media, nói nhiều về các khả năng tích cực của công nghệ VR, cùng những kỹ thuật số hóa khác. “VR là công nghệ rất quyến rũ, do vậy, nó thu hút người ta”, vị giáo sư của đại học Franciscan (Steubenville) cho biết.
Giáo sư Gan khuyến cáo các bậc phụ huynh nên cùng trải nghiệm VR với con cái của mình, “hơn là phê phán hoặc hù dọa chúng” về các mối nguy hại. “Cùng con cái tìm hiểu về các chức năng, mục đích của công nghệ. Trong quá trình ấy, sự tương tác và hiểu biết giữa con cái và cha mẹ sẽ được củng cố, phát triển, phụ huynh không còn là những người xa cách, nhưng gần gũi con cái của mình”.
Nếu cha mẹ nhận thấy việc sử dụng VR đưa tới một nguy cơ nào đó cho con cái của mình, vị giáo sư gợi ý, “cha mẹ cần đồng hành để hướng con cái tới những trải nghiệm bổ ích, thiết thực và lý thú hơn”.
Giáo sư Gan cảnh giác, càng để cho những tiến bộ công nghệ “xỏ mũi” khiến chúng ta xa rời Thiên Chúa, thì chúng ta càng dễ “bị trầm cảm, u buồn, và càng dễ mắc những thói tật không lành mạnh hơn”: sự phụ thuộc (nghiện) ở các mức độ dù mạnh nhẹ khác nhau, hướng tới các đối tượng thụ tạo, đều là những lạm dụng tai hại.
VR chắc chắn không chỉ là một công nghệ giải trí đơn thuần, ông Robinson chỉ ra. Ông cho biết, do “thực tại ảo được giả lập như thật, và ở mức độ cao”, nên nó sẽ được cổ súy, triệt để khai thác bởi ngành công nghệ phim ảnh khiêu dâm.
“Thật buồn, các cách tân, tiến bộ công nghệ thường bị lèo lái, thao túng bởi các tay trùm phát hành phim ảnh khiêu dâm”, ông cho biết. “Khi các băng video từ được sử dụng, công nghệ VHS nhanh chóng trở thành chuẩn cho công nghệ nghe nhìn, và các công ty sản xuất phim ảnh khiêu dâm dùng nó vì nó rẻ hơn chuẩn Betamax của Sony. Tiếp đến, mạng internet giúp cho họ có thêm một kênh phát tán phim ảnh khiêu dâm mới mẻ và rẻ tiền hơn nữa. Họ có thể mặc sức tận dụng tối đa các tiến bộ công nghệ, thậm chí thiết lập ra các chuẩn công nghệ và các công ty truyền thông khác phải tuân theo. VR cũng thế”.
Thế nhưng cũng có những ứng dụng giúp trị liệu, điều trị với tiềm năng lớn lao, chẳng hạn khả năng điều trị các cựu chiến binh với chứng rối loạn tâm thần hậu chiến, hay sau các thảm họa hay bi kịch. “Bằng cách tái dựng lại các cảnh huống mà người lính đã trải nghiệm khi thực chiến, người ta có thể trợ giúp cho những người mắc phải chứng rối loạn tâm thần hậu chiến, bằng cách giúp họ trực diện một cách ổn thỏa với những khoảnh khắc hãi hùng nhất trong môi trường giả lập thực tại”, ông Robinson cho biết.
John Burger
Chuyển dịch: Truyền thông Đa Minh
http://aleteia.org
