Giáo Hội Thánh Thiện
Kinh Tin Kính tuyên xưng rằng Giáo Hội thánh thiện. Tuy nhiên, Đức Gioan Phaolô II từng đại diện cũng một Giáo Hội ấy để long trọng nhìn nhận nhiều lỗi lầm đối với Chúa và anh em đồng loại. Và tuần này, các vụ giáo sĩ tại Ái Nhĩ Lan lạm dụng tình dục trẻ em lại được báo chí thế giới rầm rộ đề cập tới, khiến người ta tự hỏi: thực ra câu tuyên xưng trên có nghĩa gì? Người thiện tâm nhất cũng phải nhìn nhận vấn đề này phức tạp hơn người ta tưởng rất nhiều.
Gần đây, linh mục Miguel De Salis người Bồ Đào Nha, hiện là giáo sư tại Đại Học Giáo Hoàng Holy Cross tại Rôma, có cho xuất bản một tác phẩm bàn về vấn đề trên, tựa là “Concittadini dei santi e familiari di Dio. Studio storico-teologico sulla santità della Chiesa" (Đồng Công Dân Các Thánh và Thân Nhân Thiên Chúa: Nghiên Cứu Lịch Sử và Thần Học về Sự Thánh Thiện Của Giáo Hội). Và tuần qua, ngài có dành cho hãng tin Zenit một cuộc phỏng vấn.
Theo lời tựa của Đức Hồng Y José Saraiva Martins, cựu tổng trưởng Thánh Bộ Phong Thánh, thánh thiện được định nghĩa là hồng ân của Chúa và đáp trả của con người. Cái hồng ân ấy hình như đang thiếu trong Giáo Hội Công Giáo của Thế Kỷ 21? Cha Salis không nghĩ vậy. Vì cả hồng ân của Chúa lẫn đáp trả của con người đều không thiếu. Chỉ cần nghĩ tới những vết mùi thánh thiện mà những nhân vật như Mẹ Têrêxa, Cha Piô, Maximilian Kolbe, Piergiorgio Frassati, Gioan Phaolô II và nhiều vị khác để lại cũng đủ thấy điều ấy. Ấy mới chỉ kể tới một ít vị từng ghi dấu lịch sử trong những năm gần đây.
Tất nhiên những biến cố gần đây khiến ta đôi lúc gần như không nhận ra những vết mùi thánh thiện trong lòng Giáo Hội. Bởi các tin tức báo chí thường trưng bày cho ta những vết thương, mà khi đã bị thương, con người thật khó mà hiểu được các bộ phận khác trong cơ thể vẫn lành mạnh; lúc ấy, mọi sự như hư hỏng hết, mất hết rồi. Đàng khác, ta biết rằng mọi Kitô hữu trên trần gian đều phải hàng ngày hồi tâm quay đầu trở lại, và một thanh tẩy nào đó lúc nào cũng cần thiết để ta có thể nhận ra sự thánh thiện.
Trong hiến chế “Lumen Gentium”, số 8, Công Đồng Vatican II nhắc ta nhớ rằng “Giáo Hội, người vốn ôm kẻ tội lỗi trong lòng, cùng một lúc vừa thánh thiện vừa luôn luôn cần được thanh tẩy, luôn dấn bước trên nẻo đường thống hối và canh tân”.
Nói thế hình như ta muốn biện minh cho tội lỗi? Cha Salis bảo: không hẳn thế. Mọi tội lỗi đều là một hành vi chống lại Thiên Chúa và chống lại Giáo Hội. Lẽ dĩ nhiên, chỉ cần một trường hợp lạm dụng cũng đủ là một hành vi trầm trọng hoàn toàn đi ngược lại Phúc Âm rồi, một bạo hành khủng khiếp chống lại một con trẻ của Thiên Chúa. Ta không nên sợ sự thật. Đức tin của ta đặt nền tảng nơi Chúa Kitô, chứ không nơi con người hay trên sự kiện có một đời sống trong đó tội lỗi người khác không được cảm nhận bao nhiêu.
Nhưng vấn đề ở đây là người ta tố cáo một số các vị mục tử của Giáo Hội không chịu kịp thời can thiệp để ngăn chặn các trường hợp lạm dụng? Cha Salis trích dẫn số 827 của Sách Giáo Lý Của Giáo Hội Công Giáo. Số này dạy rằng: “Mọi chi thể trong Giáo Hội, kể cả các thừa tác viên, phải nhìn nhận rằng mình đều là người có tội. Trong mọi con người, cỏ lùng tội lỗi luôn lẫn lộn với cây lúa mì tốt lành của Phúc Âm cho tới ngày tận thế. Bởi thế, Giáo Hội gom lại cả những kẻ tội lỗi từng được ơn cứu rỗi của Chúa Kitô tiếp nhận và đang trên đường tiến tới thánh thiện”. Như lịch sử vốn chứng minh, những người tạo thành Giáo Hội rất có thể hành động một cách trái với Phúc Âm, nhưng cũng có rất nhiều mục tử (nên nhớ, Giáo Hội có hơn 5,000 giám mục), đang phục vụ tín hữu của mình một cách quên mình, đầy đại lượng. Chỉ cần nhắc tới các vị giám mục bị cầm tù tại Trung Hoa, tại Việt Nam, và tại nhiều nơi khác trên thế giới. Về điều này khó mà kể cho hết, xin để Chúa tính sổ. Cha Salis tin rằng điều ấy khiến ta đừng nản lòng.
Đối diện với kinh nghiệm đầy mâu thuẫn giữa thánh thiện và tội lỗi trong Giáo Hội, quả là thích hợp nếu ta xem lại một vài kinh nghiệm tương tự vốn có trong lịch sử Giáo Hội và cố gắng tìm hiểu chúng, trước khi đưa ra câu trả lời mới. Ta hãy nhìn lại và nhìn quanh ta. Hẳn sẽ ngạc nhiên thấy ngay điều này: Thiên Chúa vẫn tiếp tục cư ngụ giữa chúng ta bất chấp mọi chuyện. Điều này có hai hệ quả nền tảng. Hệ quả thứ nhất: niềm hy vọng của ta không ngây thơ mà cũng không vô ý vô tứ, nhưng bắt rễ từ niềm tin vững vàng vào ơn trợ giúp của Thiên Chúa. Hệ quả thứ hai là trách nhiệm của mọi tín hữu trong Giáo Hội, dựa vào ơn gọi của Thiên Chúa, phải cộng tác vào việc truyền giáo. Nói cách khác, đứng trước tội lỗi của người khác, ta cần phải đáp ứng bằng sự thánh thiện, chứ không bằng cách phạm tội như họ. Và không ai nói rằng đáp ứng thánh thiện luôn luôn phải có tính thụ động. Vẫn có chỗ dành cho tính sáng tạo: các thánh là người có óc sáng tạo.
Vậy là Giáo Hội thực sự thánh thiện? Đối với câu hỏi này, Cha Salis cho rằng theo truyền thống, sự thánh thiện của Giáo Hội được giải thích bằng cách phân biệt hai phương diện. Phương diện thứ nhất là những điều thánh thiện một cách khách quan trong Giáo Hội, tức các bí tích, Lời Chúa, sự hiện diện của Chúa Kitô và của Chúa Thánh Thần, luật luân lý và mọi ơn phúc Chúa ban cho Giáo Hội để Giáo Hội thực thi sứ vụ mà Người đã ủy thác cho Giáo Hội. Phương diện thứ hai bao gồm các hoa trái của thánh thiện mà ơn Chúa đã phát sinh ra, tức là các thánh và cuộc sống thường sủng hiện nay trên trái đất.
Thời nay, sẽ luôn luôn có xáo trộn trong đời sống Giáo Hội và đối với người có óc sáng tạo, sẽ luôn luôn có thách thức. Những thách thức này đòi có hành động, mưu trí và thì giờ. Trên thế gian này, đời sống Kitô hữu luôn có thánh giá cạnh bên, nó là cửa dẫn ta vào thiên đàng và đất hứa. Xin đơn cử một điển hình: sau khi nghiên cứu lịch sử Giáo Hội sơ khai, Đấng Đáng Kính Newman nói rằng phía sau mọi Công Đồng luôn luôn là một mù mờ vĩ đại. Ngày nay cũng thế, đang mù mờ hết sức, có lẽ vì sự mù mờ này được báo chí quảng bá rộng rãi.
Đối với tác phong thiếu thích đáng của một số giáo sĩ, cha Salis cho hay: con số các linh mục trên thế giới hiện nay lên tới 400,000 người. Các ngài cử hành Thánh Lễ, dạy giáo lý, chăm sóc người bệnh, giúp đỡ các gia đình. Sự tốt hình như không ồn ào và khoe mình trên báo chí; trái lại sự xấu thì rất ồn ào và bao giờ cũng khoe mình trên báo chí. Chỉ cần lưu ý tới con số các linh mục mới chết gần đây vì đã dấn thân cho người nghèo hay con số các linh mục đang chịu bách hại vì đức tin và vì bảo vệ nhân quyền. Mặt khác, ta cần hiểu rằng đôi khi tin tức được trình bày nhằm mục đích lôi kéo chú ý của ta, khiến ta khỏi chú ý tới những tố giác khác. Chứ thực ra ở thời khắc bị thế tục hóa mạnh mẽ như ngày nay, mức độ xấu xa trong tác phong của giáo sĩ cũng chỉ bằng, hoặc thấp hơn, mức độ của các công dân khác trong các xã hội Tây Phương mà thôi. Điều ấy không hẳn khiến ta phải bỏ qua sự kiện có những trường hợp nghiêm trọng nhưng đã không được xử lý một cách đúng đắn. Chính vì thế hàng giáo phẩm đã lưu ý và cương quyết giải quyết vấn đề và lên tiếng xin lỗi.
Nhưng phải chăng ở đấy người ta thấy bóng dáng của một tác phong mâu thuẫn? Theo cha Salis, điều ấy tất nhiên. Khi người ta thấy có sự trái ngược giữa điều một tín hữu Kitô giáo làm và điều anh ta nói anh ta sẽ làm, thì họ phải coi đó là mâu thuẫn thôi. Trong những trường hợp như thế, thì một tín hữu giáo dân cũng mâu thuẫn y như một vị trong hàng giáo phẩm hay tu sĩ. Tự do nhân bản có thể điều hướng cho sự thiện cũng như cho sự ác, cả nơi mọi người chúng ta từng tạo thành Giáo Hội, bất luận là linh mục hay không. Điều ấy không nên làm ta ngạc nhiên, nếu ta biết tin vào Chúa chứ không tin vào tác phong nơi những người của Chúa. Đồng thời, ta không nên nhân nhượng hay trở thành quen thuộc đối với việc thôi thúc phạm tội, vì Chúa đã kêu gọi mọi người chúng ta dùng đời sống mình mà thông truyền tình yêu Người vốn dành cho mọi người. Trong yếu tính, khi giáp mặt với các tác phong mâu thuẫn hay thôi thúc phạm tội, ta không được thất vọng, lãnh đạm, phán đoán vội vàng hay giận dữ. Đúng hơn, theo gương Chúa Kitô và với ơn thánh của Người, ta phải đáp ứng bằng thánh thiện và hồi tâm.
Vũ Văn An
Nguồn: VietcatholicNews
