Ngày 31 tháng 10 hàng năm được coi là ngày Halloween, một lễ hội có nguồn gốc từ người Celtic. Đó là lễ hội nhằm tôn vinh thần Samain (thần chết), cho phép con người có thể giao tiếp với người đã khuất. Vào ngày đó, các cánh cửa giữa thế giới của người sống và thế giới của người chết sẽ mở ra. Theo truyền thuyết, vào đêm hôm đó, hồn ma của người chết sẽ đến gặp người sống. Vì thế, dân làng đã đặt đồ cúng trước cửa nhà mình để xoa dịu các hồn ma này.

Halloween được lưu giữ trong lịch của người Ailen sau thời kỳ Kitô giáo bành trướng ở đất nước này, như một thành tố của truyền thống dân gian và của lễ hội trước mùa trai giới (carnaval). Tiếp đến, lễ hội này được du nhập vào Hoa Kỳ do những người di cư gốc Ailen từ cuối thế kỷ XIX. Sau đó, nó vượt qua Đại Tây Dương và du nhập vào nước Pháp chủ yếu vì lý do thương mại.

“All Hallows Eve” là gì?

Theo tầm nguyên, thuật ngữ “Halloween” có nguồn gốc từ cụm từ tiếng Anh “All Hallows Eve”, mang nghĩa là “Đêm Vọng Lễ Các Thánh”. Tuy nhiên, thật không dễ để so sánh Halloween với Lễ Các Thánh, bởi vì thực tế chúng ta thấy chúng hoàn toàn trái ngược.

“Ánh sáng đích thực”

Halloween trước hết là một cái cớ để tổ chức “tiệc tùng” và quên đi những buổi tối mùa thu dài đằng đẵng vốn buồn bã và nhiều mưa. Còn Lễ Các Thánh thì mang tính “nội tâm” nhiều hơn. Vào ngày lễ này, Giáo hội giúp chúng ta thoát khỏi nỗi sợ cái chết bằng cách nhấn mạnh vào niềm hy vọng Phục sinh và niềm vui của những ai biết quy chiếu đời sống mình vào các Mối Phúc của Chúa Giêsu. Như thế, nếu Halloween là lễ hội mang tính dân gian và tôn vinh thần chết, thì lễ Các Thánh tôn vinh chính Đức Kitô, Đấng đã chiến thắng tử thần.

Chúng ta có thể đọc lại một số đoạn văn Tin Mừng giúp làm sáng tỏ những tranh luận về “ánh sáng đích thực”:

- Ga 1,9: “Ngôi Lời là ánh sáng thật, ánh sáng đến thế gian và chiếu soi mọi người.”
- Mt 5,14: “Chính anh em là ánh sáng cho trần gian. Một thành xây trên núi không tài nào che giấu được.”
- Tv 139,12: “Nhưng đối với Ngài, tối tăm chẳng có chi mù mịt, và đêm đen sáng tỏ như ban ngày, bóng tối và ánh sáng cũng như nhau.”

Lễ của sợ hãi và lễ của hiệp thông

Halloween là lễ hội của sợ hãi. Trẻ em vui chơi bằng cách hù doạ nhau, làm cho nhau sợ hãi. Đối lại, lễ Các Thánh là lễ của sự hiệp thông: hiệp thông với các thánh (01/11), hiệp thông với các linh hồn đang thanh luyện (02/11), và là sự hiệp thông của tất cả mọi người nhờ và với Thiên Chúa Tình Yêu. Hiệp thông, bằng lời cầu nguyện, là luôn ở trong sự nối kết, liên hệ và đồng cảm với người khác. Trái lại, cổ võ sự sợ hãi sẽ dẫn tới việc chúng ta xa tránh người khác, cô lập mình với người khác và tự rút lui vào những sợ hãi của chính mình.

“Tích cực” và “tiêu cực”

Halloween diễn tả những điều tiêu cực: sợ hãi, chết chóc, vô danh, kinh hoàng, trong khi lễ Các Thánh diễn tả những điều tích cực: gương mẫu các thánh, sự gần gũi với những người đã qua đời, ký ức về người khác. Các Thánh là những người đã hết lòng bước theo Tin mừng, yêu thương tha nhân, hiến dâng cả thân xác lẫn tâm hồn cho nhân loại đang đau khổ. Các ngài đã nêu gương cho chúng ta.

Vì thế, thay vì tập trung vào Halloween, chúng ta hãy sốt sắng cử hành ngày lễ Các Thánh cách long trọng và trang nghiêm. Đồng thời, hãy giải thích cho con cái hiểu rằng Halloween chỉ để giải trí mà thôi!

---

Trick or treat

Ở Âu Châu, trong đêm Halloween, các trẻ em có thói quen đi từ nhà này sang nhà khác để xin kẹo bằng cách nói “trick or treat?”: muốn được bảo vệ hay gặp xui xẻo?

Thành ngữ “Trick or Treat” có nguồn gốc từ một phong tục cổ xưa ở Âu Châu được gọi là “souling”. Theo đó, những người ăn mày sẽ đi từ làng này sang làng khác để xin bánh nuôi linh hồn, đó là những miếng bánh mì vuông với nho khô. Nếu nhận được nhiều bánh, họ hứa sẽ cầu nguyện thật nhiều cho các linh hồn người thân đã khuất của người tặng. Người ta tin rằng, linh hồn của người đã khuất vẫn còn ở trong thân xác một thời gian, và những lời cầu nguyện, dù là của người xa lạ, có thể bảo đảm cho linh hồn được lên Thiên đàng.
 
Gioan Nguyễn Long Quân, O.P. biên dịch
Nguồn: https://eglise.catholique.fr/approfondir-sa-foi/la-celebration-de-la-foi/les-grandes-fetes-chretiennes/toussaint/448163-toussaint-halloween-meme-chose/