Enrico Lenzi, Avvenire, ngày 21 tháng 4 năm 2025
Trong khi Giáo hội và thế giới thương tiếc sự ra đi của Đức Giáo hoàng Phanxicô, nghi lễ được lên kế hoạch sau sự kiện này đã ngay lập tức bắt đầu. Đây là những chuẩn mực và quy tắc được quy định trong ấn bản thứ hai của Ordo Exsequiarum Romani Pontificis.
Một văn bản mà chính Đức Giáo hoàng Phanxicô đã xem xét lại và chuẩn y vào ngày 29 tháng 4 năm 2024, với mục đích đơn giản hóa một số thủ tục và đưa giai đoạn từ biệt cuối cùng với vị Giáo hoàng quá cố trở lại với phong cách trang trọng hơn.
Vậy bây giờ chuyện gì đang xảy ra ?
Văn phòng Báo chí Vatican đã đưa ra thông báo về cái chết, trong khi tại căn phòng nơi Giáo hoàng qua đời, sau lời chào từ biệt riêng tư của gia đình giáo hoàng, thi hài của người quá cố đang được chuẩn bị bằng cách mặc lễ phục và di chuyển đến nhà nguyện riêng của căn hộ giáo hoàng, nơi sẽ diễn ra nghi lễ xác nhận chính thức về sự qua đời. Cho đến nay, nghi lễ này vẫn được thực hiện trực tiếp tại phòng ngủ của người đã khuất.
Thi hài của Giáo hoàng sẽ không được để lộ trên kiệu (baldacchino) như chúng ta đã thấy cho đến lễ tang cuối cùng được cử hành của một Giáo hoàng, mặc dù là giáo hoàng danh dự, chẳng hạn như Benedictô XVI vào ngày 31 tháng 12 năm 2023. Trong phiên bản mới của Ordo Exsequiarum, Đức Phanxicô đã ra lệnh rằng thi hài phải được đặt trực tiếp vào quan tài, nơi sẽ an nghỉ mãi mãi. Giai đoạn này được gọi là “trạm đầu tiên” của nghi lễ tang lễ.
Ở đây cũng có một điểm mới lạ nữa: đó là vỏ gỗ với phần bên trong bằng kẽm. Do đó, ba chiếc quan tài dùng để chôn cất các Giáo hoàng cho đến nay đã biến mất, bao gồm một chiếc quan tài bằng gỗ bách được đặt bên trong một chiếc quan tài bằng chì khác và cuối cùng toàn bộ quan tài được giữ bên trong một chiếc quan tài bằng gỗ sồi.
Ngoài ra còn có sự mới mẻ về cái gọi là “trạm thứ hai”. Trên thực tế, việc di chuyển thi hài từ dinh thự của Giáo hoàng đến Điện Tông tòa cũng biến mất, nơi mà thực tế thi hài chủ yếu được chào đón bởi những người sống tại Vatican, các nhà chức trách, các giám mục và hồng y đã đến Rome trong thời gian đó. Thay vào đó, sẽ chỉ có một lần di chuyển: từ nhà nguyện riêng đến Vương cung thánh đường Thánh Phêrô, nơi quan tài sẽ được đặt trước bàn thờ trung tâm, được xây dựng trên lăng mộ của Thánh Phêrô.
Như chúng ta có thể nhớ từ các tang lễ giáo hoàng trước đây, việc di chuyển đến Vương cung thánh đường được thực hiện bằng cách đặt thi hài của người đã khuất lên kiệu. Lần này, theo quy định mới, việc chuyển thi hài của Giáo hoàng Phanxicô sẽ được thực hiện bên trong chiếc quan tài mà ngài đã được đặt vào ngay sau khi qua đời. Và ngài sẽ luôn nằm trong quan tài trong suốt những nghi thức tôn kính và cầu nguyện mà các tín đồ có thể thực hiện tại Vương cung thánh đường Vatican. Không phải là nhà táng (catafalco), mà là một chiếc quan tài mở được đặt theo cách cho phép nhìn thấy Đức Giáo hoàng đã khuất. Quan tài sẽ được đóng lại vào buổi tối trước ngày tổ chức tang lễ.
Lễ tang, gần đây đã diễn ra tại Quảng trường Thánh Phêrô, sẽ được lên lịch vào vài ngày tới. Lễ tang sẽ được tổ chức theo nghi lễ của một giám mục giáo phận, đồng thời nhấn mạnh rằng lễ tang của Giáo hoàng là của một mục tử và môn đệ của Đức Kitô chứ không phải của một người quyền lực trên thế gian này.
"Cấu trúc của Ordo mới – Đức Tổng Giám mục Diego Ravelli, Trưởng ban Nghi lễ Giáo hoàng, giải thích khi trình bày văn bản vào tháng 4 năm 2024 – đã được đơn giản hóa bằng cách xem xét lại hoặc loại bỏ một số yếu tố nghi lễ khó phối hợp hoặc hiện được coi là không phù hợp. Hơn nữa, mỗi trình tự nghi lễ đã được làm rõ ràng và chính xác hơn, cũng như các kỹ năng và vai trò của những người tham gia chuẩn bị và thực hiện nghi lễ đã được xác định rõ hơn."
“Trạm thứ ba” là nơi chôn cất. Nghi lễ đã hủy bỏ ba chiếc quan tài cũng sẽ được tổ chức hợp lý hơn, nhưng có một khía cạnh có thể thay đổi ít nhất là từ năm 1914. Trên thực tế, Đức Giáo hoàng Phanxicô đã công khai tuyên bố khi còn sống rằng ngài muốn được chôn cất tại Vương cung thánh đường Đức Bà Cả - Santa Maria Maggiore. Rõ ràng là chúng ta phải đợi để biết liệu Đức Giáo hoàng Phanxicô có đưa ra chỉ dẫn cụ thể về vấn đề này trong di chúc của ngài hay không. Nếu làm như vậy, ngài sẽ là vị Giáo hoàng quá cố đầu tiên được chôn cất bên ngoài thành Vatican kể từ năm 1903, khi Đức Leo XIII được chôn cất tại Vương cung thánh đường Thánh Gioan Lateran (nơi ông an nghỉ cùng 21 vị tiền nhiệm khác). Nếu việc chôn cất diễn ra tại Đền Đức Bà Cả, thì Đức Phanxicô sẽ là vị Giáo hoàng thứ tám được chôn cất tại đó sau Honorius III (giáo hoàng 1216-1227), Nicholas IV (1288-1292), Piô V (1566-1572), Sixtus V (1585-1590), Clemente VIII (1592-1605), Phaolô V (1605-1621) và Clemente IX (1667-1669).
Người đứng đầu nghi lễ Giáo hoàng sẽ là người quyết định các phương thức thực hiện việc di chuyển ra khỏi Bức tường Vatican.
Sau khi nghi thức tang lễ và chôn cất kết thúc, Giáo hội hoàn vũ sẽ bắt đầu "Novendiali", tức là chín ngày cử hành thánh lễ cầu nguyện cho vị Giáo hoàng đã khuất. Trong nghi thức phụng vụ dự kiến, số lượng công thức cầu nguyện để lựa chọn đã được tăng từ ba lên bốn, vì tất cả các công thức cầu nguyện trong Sách lễ Rôma cho Đức Giáo hoàng quá cố và cho giám mục giáo phận đã quá cố đều đã được đưa vào. Không giống như phiên bản trước, các văn bản trong Sách Bài đọc đã bị lược bỏ, và thay vào đó chỉ đưa ra những chỉ dẫn trong Kinh thánh.
Lễ tang là lễ đầu tiên trong chín thánh lễ do Novendiali dự kiến, trong khi mỗi ngày trong tám ngày còn lại, các nhóm được triệu tập để đọc lời cầu nguyện cầu bầu. Ngày thứ hai là các nhân viên và tín hữu của Thành Vatican, ngày thứ ba là Nhà thờ Rome do Đức Giáo hoàng làm giám mục, ngày thứ tư là các nhà nguyện (capitoli) của Vương cung thánh đường Giáo hoàng, ngày thứ năm là Nhà nguyện Giáo hoàng; thứ sáu là Giáo triều Roma, thứ bảy là các Giáo hội Đông phương, thứ tám là các thành viên của các tu hội đời sống thánh hiến, và thứ chín lại là Nhà nguyện Giáo hoàng.
“Ordo Exsequiarum Romani Pontificis – Đức Tổng Giám mục Ravelli nói thêm khi trình bày văn bản và những đổi mới của nó – không được coi là một “sách lễ toàn thể”, mà là một Ordo theo đúng nghĩa của thuật ngữ này, bao gồm các chỉ dẫn nghi lễ, việc thực hiện các nghi lễ và các văn bản thích hợp, nhưng mọi thứ khác đều đề cập đến các sách phụng vụ đang sử dụng, tức là sách lễ, sách bài đọc và sách phụng vụ. Do đó, kết quả là một cuốn sách được sắp xếp hợp lý hơn, dễ tham khảo và chính xác trong các chỉ dẫn nghi lễ, một công cụ thiết yếu cho việc chuẩn bị và cử hành tang lễ cho môn đệ của Đức Kitô được chọn làm người kế vị Thánh Phêrô”.
Từ thời điểm Giáo hoàng qua đời, Hồng y đoàn sẽ đảm nhận vai trò là nơi đưa ra quyết định về thời gian và phương pháp thực hiện các nghi lễ. Trong các "Đại hội đồng", các hồng y (bao gồm cả những vị trên tám mươi tuổi, tuy nhiên, không thể tham gia Mật nghị Hồng y) sẽ có thể giải quyết không chỉ vấn đề người kế nhiệm Đức Phanxicô, mà còn cả vấn đề đường lối nào cho Giáo hội, bên cạnh việc quản lý thông thường đối với Giáo hội và Tòa thánh. Hội đồng Hồng y sẽ ấn định ngày bắt đầu Mật nghị, trong đó sẽ cử hành Thánh lễ cầu cho việc bầu Giáo hoàng vào buổi sáng, do Niên trưởng Hội đồng Hồng y chủ trì. Vào buổi chiều, các hồng y cử tri sẽ vào Nhà nguyện Sistine, nơi bầu ra Giáo hoàng. Họ sẽ tuyên thệ trên Kinh thánh và sau đó Người dẫn chương trình sẽ tuyên thệ bằng tiếng Latin "extra omnes", có nghĩa là "bên ngoài mọi người", dành cho những người không phải là hồng y cử tri và nhân sự. Từ đây bắt đầu thời gian chờ đợi để biết tên của Giáo hoàng mới.
Nếu phiếu bầu không thuận, khói đen sẽ bốc ra từ ống khói phía trên Nhà nguyện Sistine. Trong trường hợp bầu cử, khói sẽ có màu trắng. Tất cả những gì còn lại là chờ Hồng y Phó tế xuất hiện ở Loggia - Ban công trung tâm của Vương cung thánh đường Vatican để đưa ra thông báo được mong đợi từ lâu: Habemus Papam.
Chuyển ngữ: GB. Hoàng Dũng, OP
Nguồn : https://www.avvenire.it/av/pagine/papa-francesco-cosa-succede-ora
